HEX

Collectie Stichting Logos

Titel HEX

Productie Gebouwd door Godfried-Willem Raes te Gent

Datering 1988

Afmetingen

P1: 12 x 8 x 3
P2A: 20 x 10 x 3.5
P2B: 11 x 8.5 x 3
P3: 52 x 16 x 5
P4 driver: 10 x 16 x 3
P4 receiver: 24 x 16 x 3
P5: 38 x 17 x 3
P6: 10 x 16 x 10
Preamp (P6): 10 x 5 x 4
Power supply: 16 x 10 x 5
Hexbus; 17 x 11 x 3
Mixercard: 10 x 16 x 3
Mixer in tabaksblik 13 x 13 x 5

Classificatie 6

Inventarisnummer LOGOS1988.02

Beschrijving van het instrument

HEX is eigenlijk een verzameling van PCB’s die onderling met voedingskabels, flatcables en signaalkabels verbonden zijn. Het resultaat moet via luidsprekers hoorbaar gemaakt worden. We kunnen acht modules onderscheiden die aangestuurd worden met een computer. In de eerste versies (1988) werd hiervoor een HX20 (epson) gebruikt -vandaar de naam HEX- latere versies (1989) werden met een Toshiba T1000 bestuurd.

De printerpoort van de computer wordt op de Hexbus aangesloten. Op deze Hexbus worden via de acht centronics-poorten de geluidsmodules met flatcables aangesloten. Via deze weg ontvangen ze hun 8-bit commando’s. Elke module is -afhankelijk van zijn werking- aangesloten met één of meerdere powersupplies. Dit kan 5V, 12V of een dual power supply van 15 V zijn (op de foto van de accessoires zie je de verdeeldoos van deze laatste voeding). De audio-uitgang van de modules zijn tenslotte op de mixer aangesloten en worden quadrofoon versterkt. Je vindt een voorbeeld van een opstelling van een versie van HEX (0888) in de bijlage.

Ik bespreek hieronder de modules afzonderlijk. Ze zijn allen gebouwd op of rond een PCB en kregen elk een eigen nummer. Van elke module vind je het elektrische schema en andere bijkomende info in de bijlage.

De modules werden aan microfoonstatieven opgehangen of erop gemonteerd.

P1

P1 is de Midicard. De midi-out van de pcb van deze module werd op een REX50 van Yamaha aangesloten. De vioolklanken die via een microfoon “door” deze digitale effectmachine werden gestuurd, konden via de code worden beïnvloed. Zo werd er bijvoorbeeld gebruik gemaakt van pitch-bending. De audio uitgang van de REX50 wordt op de mixer aangesloten. Deze machine kon ook in by-pass geschakeld worden zodat enkel de vioolklank hoorbaar was. De midi-in en de centronics output werd in de eerste versies (1988-1989) niet gebruikt. Via de zwarte en rode fiche werd de 5V-voeding aangesloten.

P2A en P2B

De flatcable van P2 (8-bit) die op de HEX-bus wordt aangesloten heeft een aftakking zodat er twee PCB’s kunnen worden aangesloten: P2A en P2B. Ze worden elk met 4-bit gestuurd.

Met de P2A worden vier printernaalden aangestuurd. Deze kunnen op en neer bewegen en zijn met nylon draadjes verbonden met de snaren van een mini-viool. De pizzicato-geluidjes van de viool worden met een microfoon en via de REX50 versterkt. Via de zwarte en rode fiche werd de 5V-voeding aangesloten.

De P2B bevat vier elektromagneten die op een contactmicrofoon gesoldeerde ijzerdraadjes aanstuurt. Via de vrouwelijke DIN-plug wordt een stereo audiosignaal naar de mixer gestuurd. Op de andere DIN-fiche wordt de 15V-dual-voeding aangesloten, de zwarte en witte fiches worden met de 5V power supply verbonden.

P3

P3 is de md oscillator pcb. Acht akoestische objecten worden tussen de piëzo’s van de driverszijde en de piëzo’s van de receivers zijde gehangen. Deze worden onderling in een feedback-loop geplaatst waardoor deze gaan trillen.

Via de vrouwelijke DIN-plug wordt het quadrofone audiosignaal naar de mixer gestuurd. Op de andere DIN-fiche wordt de 15V-dual-voeding aangesloten, de zwarte en witte fiches worden met de 5V power supply verbonden. Op p. 2 van de Opstelling HEX (0888) in de bijlage worden de objecten omschreven.

P4

P4 bestaat uit een driver- en een receiver pcb. Metalen draden van de driver worden met elektromagneten aan het trillen gebracht. De vier piëzo’s van de receiver-pcb versterken deze trillingen. Het ontwerp van deze laatste pcb is quasi identiek aan de receiver pcb van P5. De bestukking is verschillend.

P5

Ook P5 bestaat uit een driver- en een receiver-pcb. Waarmee drie veren worden aangestuurd en versterkt. Daarnaast doet ook een motortje doet een rekker trillen. Het resultaat wordt door twee piëzo’s versterkt.

P6

P6 bestaat uit twee stappenmotors. Deze winden een snaar in door de computer bevolen stapjes op en af. De snaar glijdt telkens over een kammetje dat op een piëzoplaatje is gesoldeerd. Dat geluid kan worden versterkt via de vrouwelijk jack. Aan elke snaar wordt onderaan een contactmicrofoon gehangen die via een kabel naar een stereo jack leidt (zie foto accessoires). Deze worden versterkt met de zwarte Kompressor pre-amp in het tabaksblik. Het versterkte geluid gaat via twee cinch-uitgangen naar de mixer. De stappenmotor wordt gevoed met 12V (witte en rode fiche) en de pre-amp via de DIN-plug met een 15V-dual-voeding.

P7 en P8

P7 en P8 (Logolog 1 en Logolog 2) zijn beiden gebouwd rond de chip SPO256. Dit zijn sprekende chips. 8-bit commando’s resulteren in allofonen of woorden. Via de cinch-uitgang wordt het audiosignaal naar de mixer geleid. Beide boards worden gevoed met zowel 12 als 5 Volt. (Zie ook beschrijving HEX in de bijlage)

Speelwijze, repertoire en inzet in producties

HEX bestaat in 2 gedaantes: als audio-art installatie en in concert versie (concerto voor viool en de machine). Van beide gedaantes bestaan op hun beurt verschillende versies. In de bijlage vind je als voorbeeld de code en partituur van drie verschillende versies (maart 1988, juni 1988 en augustus 1989).

HEX werd gecreëerd door het Logos- duo Kigali en ging vervolgens op wereldtournee.

Opbouw van het instrument/installatie

Zie beschrijving en het document “Opstelling Hex (0888)” in de bijlage.

Inscripties

Niet van toepassing

Staat van het instrument

Momenteel bezit Logos geen operationele computer meer met een printerpoort die het betreffende programma kan draaien. Raes is van plan om een adapter te ontwikkelen zodat HEX in de toekomst via midi bestuurd kan worden.

Historiek van het instrument

Hex heeft een hele evolutie ondergaan. In vroege versies speelden ook de synthelog 88 (als P2) en elektronisch drumkit een rol.

High Nibble (P2B) werd dan weer pas in 1989 ontwikkeld.

In 1988 werd de HX20 Epson gebruikt om het programma te sturen. Vanaf 1989 gebeurde dit met de Toshiba T1000.

Raes geeft in een tekst aan dat de pcb’s voor de audio-art installatie in kooien moeten worden gehangen. In de praktijk is het stuk nooit zo uitgevoerd.