Optorgofoon
Collectie Stichting Logos
Titel Optorgofoon
Productie Gebouwd door Godfried-Willem Raes te Gent
Datering 1974
Afmetingen H x B x L: 15 x 54 x 12,5
Classificatie 531.2
Inventarisnummer LOGOS1974.05
Beschrijving van het instrument
De optorgofoon is in een rechthoekige massief houten (1 cm dik) kist gebouwd. De ingefreesde zijkant met gleuf, waar de voedingsconnector (220V) zich bevindt, verraadt dat de kist ooit een fichebak was. Op de onderkant van het instrument is een inox plaat gevezen waarop een ronde inox stang (32 cm lang, 1,2 diameter) is vast gelast. Op deze manier kan het instrument op een statief worden geplaatst.
Aan de voorkant van het instrument is door het plexiglas de printplaat met de daarop gesoldeerde componenten zichtbaar. Op het plexiglas is een sticker met “LOGOS FOUNDATION” gekleefd. Op de achterkant van het instrument is een ijzeren grille gevezen. Als we deze grille verwijderen, zien we twee ronde gaten waarachter de speaker zich bevindt.
Op de printplaat zien we verschillende horizontale rijen met componenten. Onderaan zien we twaalf lichtweerstanden die elk in een metalen kokertje huizen. Boven elke lichtweerstand zien we drie trimpotmeters met daarboven telkens een dubbel-T oscillator schakeling (zie bijlage). De lichtweerstand is telkens met één van deze trimpots in serie geschakeld (de andere twee trimpots zijn niet in gebruik). De som van de weerstand van de trimpots en de lichtweerstand bepaalt de toonhoogte. De lichtintensiteit (en dus de weerstand van de LDR) wordt bepaald door de bespeler. De trimpots zijn van links naar rechts van met een stijgende waarde ingesteld.
In de linker bovenhoek zien we een rietcontact. Door een sterke magneet tegen dit contact te houden, wordt de vibratomudule ingeschakeld (zie scan). Als we het plexiglas en de printplaat losvijzen zien we in de kist aan de ene kant van de luidspreker de transformator en de elektrische voeding (een Vellemankit met een LM317). Aan de andere kant van de luidspreker zien we de printplaat met de versterkerschakeling (met een LM380). Met behulp van de potentiometer onderaan de printplaat kan het volume van het instrument worden ingesteld.
Speelwijze, repertoire en inzet in producties
Wanneer de optorgofoon is ingeschakeld is doorlopend een cluster van verschillende 12 toonhoogtes hoorbaar. Deze toonhoogtes kunnen door de bespeler worden veranderd door de hoeveelheid licht dat op elk van de lichtweerstanden te wijzigen. Dit kan hij/zij doen door met de handen of met het lichaam de lichtweerstanden te wijzigen. Dit kan bijvoorbeeld tussen een lichtbron en het instrument te gaan staan. Ook met een zaklamp kunnen de toonhoogtes van de twaalf oscillatoren beïnvloeden worden.
De optorgofoon was in de eerste plaats een audio-art installatie die op tentoonstellingen werd tentoongesteld. Het instrument werd ook soms gebruikt in improvisaties en behoorde tot het instrumentarium van De Filharmonie van Gent (een losse improvisatiegroep rond Logos waar iedereen welkom was).
Opbouw van het instrument/installatie
Door de stroomkabel (220 v) in de connector op het instrument te steken, wordt de optorgofoon ingeschakeld. Met de potentiometer onder de printplaat van de versterkerschakeling kan het gewenste volume worden ingesteld. Hiervoor moet het plexiglas en de printplaat worden los gevezen.
Inscripties
- LOGOS FOUNDFATION
- EKO K-197 (op de printplaat)
Staat van het instrument
In werkende staat
Historiek van het instrument
De printplaat was oorspronkelijk bedoeld voor het bouwen van een elektrisch orgel (voor elke trimpot een toonhoogte). Het oorspronkelijke mechanisme om het instrument op een statief te kunnen plaatsen werd in april 2019 door de inox plaat met stang vervangen.
Problematieken
/
Media
Afbeeldingen
pdf-bestanden
Tags
lichtweerstand vibrato oscillator ingebouwde-versterker synthesizer