Dr.Godfried-Willem RAES

Kursus Akoestiek

Associatie Universiteit Gent, Hogeschool Gent , School of Arts, Departement Muziek


<Terug naar inhoudstafel kursus>    

4052:

Platen

cimbalen, gongs, donderblikken, zingende zaag, flexatone, klok

De wiskundige teorie rond snaren en luchtkolommen was al midden de 18e eeuw -zij het in een vereenvoudigde vorm- bijna volledig ontwikkeld, maar die rond trillingen in platen begon pas vijftig jaren later een beetje vorm te krijgen.

Toen de duitse fysikus Ernst Chladni in het begin van de 19e eeuw zijn lezingen hield waarbij hij het publiek fascineerde met de wonderbaarlijke patronen die hij op platen tevoorschijn kon toveren door er een fijn zand, zout, lycopodium poeder of zaagsel op te strooien en ze dan aan te slaan, te strijken of anders tot trillen te brengen, dreef hij de kennisdrang van de wetenschappelijke akademies waarvoor hij zijn lezingen hield zover, dat ze een prijsvraag -waaraan een grote som geld was verbonden- uitschreven voor wie een wiskundige teorie kon ontwerpen die deze geometrische patronen zou kunnen verklaren en voorspellen. De waarheid wil dat deze prijsvraag, zeven jaar later, werd gewonnen door een vrouw: Sophie Germain, in 1815. Dit is een historisch belangwekkend feit omdat op dat ogenblik de toegang tot de franse ecoles techniques en de wetenschappelijke akademies aan vrouwen strikt was ontzegd. Als matematika was Sophie Germain dan ook volkomen autodidakt, iets wat haar verdiensten op dit vlak alleen maar des te groter maakte. Omdat zij geen officiele erkenning kon krijgen (ze mocht immers aan de wetenschappelijke debatten niet deelnemen) en zowat als een marginale freak door het leven moest gaan, stierf zij vrij jong en vereenzaamd in 1831 aan kanker.

De door haar ontwikkelde teoremas werden in 1850 volledig geformaliseerd door Gustav Kirchhoff, die zou worden opgevolgd door Hermann Helmholtz -een naam als een klok in de geschiedenis van de akoestiek- aan de universiteit van Berlijn.

De wiskundige teorie rond deze trillingen (te zien op bovenstaande plaatjes) is bijlange niet alleen maar voor de akoestiek en de muziek van belang! Zij is fundamenteel voor alle trillingsverschijnselen in technische konstrukties gaande van bruggen tot torengebouwen, grote waterwerken (stuwdammen, keringen...) , aardbevingsonderzoek (seismologie) , vliegtuigbouw...

De trillingswijzen van platen hangen mede af van de manier waarop ze al dan niet zijn bevestigd:

Experimentele instrumentenbouwers en ontwerpers van klankskulpturen hebben van de komplekse trillingsvormen van platen zowel plastisch als akoestisch dankbaar gebruik gemaakt: De gebroeders Francois en Bernard Bashet, Richard Rutman, ... vormen een goed voorbeeld.


Bibliografische referenties voor het vak akoestiek: biblio-akoestiek.html

Filedate: 2013-04-15

Terug naar inhoudstafel kursus: <Index Kursus> Naar homepage dr.Godfried-Willem RAES