Klavibikord
Collectie Stichting Logos
Titel Klavibikord
Productie Gebouwd door Godfried-Willem Raes te Gent
Datering 1983
Afmetingen H x B x L: 13 x 19,5 x 44,5
Classificatie 513
Inventarisnummer LOGOS1983.04
Beschrijving van het instrument
Het klavibikord is gebouwd op een massief houten plank van 1,7 cm dik. Aan de twee korte zijden zijn twee houten spieën gelijmd waaraan het frontpaneel is bevestigd. Op het frontpaneel, waarop de naam van het instrument staat, zien we de aan- en uitschakelaar tussen vier horizontale schuifpotentiometers (2 links en 2 rechts). In de linkerbenedenhoek zien we de stereo-uitgang (vrouwelijke stereojack) van het instrument. De schakelaar boven de uitgang heeft geen functie meer.
Centraal boven op het instrument zien we het klavier, afkomstig van een gesloopt bontempi orgeltje. Door de toetsen van het klavier in te drukken, bespeel je twee snaren die parallel met de lange zijde van het instrument lopen. De ene snaar loopt boven het mechanisme en de andere snaar eronder. Kleine veertjes trekken de twaalf toeten telkens terug op hun plaats. Onder de kloppertjes van het klavier is een strookje vilt aangebracht. Zowel de dunne snaar (0.4 mm) aan de kant van de bespeler als de dikke snaar (1.2 mm) aan de andere kant, worden met een brugpen van een gitaar vastgehouden. Beide snaren lopen over een mandolinebrugje en over een topkammetje naar een stemmechaniek van een gitaar. Beide snaren kunnen met twee pick-ups worden versterkt, telkens één aan de kant van de brug en één aan de kant van de topkam.
De pick-ups zijn gemaakt van 12 Volt elektromagneten waarvan het magnetisch circuit werd geopend en het bewegende anker werd vervangen door een vastgelijmde neodymiummagneten. De pick-ups zijn met een metalen latje en twee vijzen in het hout vastgezet.
In het midden van beide korte zijden is het klavibikord bovenaan versiert met een ijzeren bloemsculptuurtje. Op een van de lange zijden is bovenaan een koperen plaatje gevezen waarop “RAES” te lezen staat.
Onderaan het instrument zijn twee pootjes gemonteerd. Als we de afdekplaat onderaan verwijderen zien we centraal de pcb met daarop twee identieke schakelingen die apart gevoed worden met een blokbatterij. Deze zijn aan de korte zijden in een houdertje bevestigd. Elke pick-up heeft een voorvesterkertje. Per twee worden de signalen van de pick-ups door een mixerschakeling naar één van de stereokanalen gestuurd (zie schema in bijlage). De pick-up aan de topkam van de dunne snaar is links hoorbaar. Het volume van deze pick-up wordt geregeld met de schuifpotentiometer rechts bovenaan op het frontpaneel. De pick-up aan de brug van de dikke snaar is links hoorbaar. Het volume van deze pick-up wordt geregeld met de schuifpotentiometer rechts onderaan op het frontpaneel. De pick-up aan de topkam van de dikke snaar is rechts hoorbaar. Het volume van deze pick-up wordt geregeld met de schuifpotentiometer links onderaan op het frontpaneel. De pick-up aan de brug van de dunne snaar is rechts hoorbaar. Het volume van deze pick-up wordt geregeld met de schuifpotentiometer links bovenaan op het frontpaneel.
Speelwijze, repertoire en inzet in producties
Met de schakelaar wordt het instrument aangezet. De toetsen worden met de vingers bespeeld. Logischerwijs registreert elke pick-up bij het aanslaan van 1 of meerdere toetsen telkens een andere toon. Met de schuifpotentiometers wordt het volume van de verschillende pick-ups geregeld. Dit instrument werd gebruikt in het vroege repertoire van de Logos Werkgroep en vanaf 1978 in de “Filharmonie van Gent”.
Opbouw van het instrument/installatie
Om de 9V blokbatterijen te vervangen moet de dekplaat onderaan worden verwijderd. Het instrument moet met een stereokabel (mannelijke jack TRS) op een versterker worden aangesloten.
Inscripties
- Buiten
- Klavibikord
- Raes
- Uit
- Aan
- Binnen
- Raes 1972
Staat van het instrument
In werkende staat. Enkel de schuifpotentiometer rechts onderaan op het frontpaneel is stuk.
Historiek van het instrument
Klavibikord werd gebouwd ter vervanging van het zware en moeilijk transporteerbare Klavimonochord uit 1970. In 2019 besloot Godfried-Willem Raes om het instrument te restaureren. De pick-ups hadden hun magnetisme verloren, het stemmechanisme van de dikke snaar was stuk en de brugjes waren verloren gegaan. Deze werden allemaal vervangen door nieuwe exemplaren. De componenten van de originele voorversterkers (met 709 opamps) en mixers waren met dikke kabels met elkaar verbonden en hingen zwevend onder de houten plank. Deze werden vervangen door een nieuwe schakeling op een ge-etste pcb. De brom en ruis verminderde daardoor aanzienlijk. Het instrument kreeg ook een frontpaneel vooraan en een afdekplaat en pootjes onderaan. Beiden zijn verbonden met de massa om ruis tegen te gaan. De schakelaar links, die oorspronkelijk diende om het instrument van mono naar stereo te schakelen, verloor zijn functie.
Problematieken
De oude pick-ups hadden hun magnetisme verloren door ouderdom en werden door nieuwe vervangen.
Media
Afbeeldingen
pdf-bestanden
Tags
pick-up versterking-noodzakelijk snaar toetsen clavichord