Kraakdoos
Collectie Stichting Logos
Titel Kraakdoos
Productie Gebouwd door Godfried-Willem Raes te Gent
Datering 1976
Afmetingen H x B x L: 6,5 x 12,5 x 12,5
Classificatie 533.11
Inventarisnummer LOGOS1976.03
Beschrijving van het instrument
De kraakdoos, een experimenteel elektronisch instrument, is gebouwd rond een houten sigarenkistje (Balmoral Cardinal) met een gescharnierd deksel en een koperen slotje. In de rechterbovenhoek van het deksel zien we de aan- en uitschakelaar. Centraal op het deksel ligt de printplaat met zeven aanrakingspunten. Boven de aanraakpunten zien we de onderkant van de vast gesoldeerde componenten. Op het printje staat “KRAAKDOOS, logos, Logos Electronics Lab 1976. 2 rev. 02.2019” te lezen. Ook de ook de aansluitpunten van de speaker en de -9v en +9v staan aangegeven. Aan de achterzijde van het kistje zien we de uitgang, een vrouwelijke stereojack (TRS 6,3mm). Door de bodem van het doosje zijn gaatjes geboord op de plaats waar binnenin de speaker is gelijmd. Twee houten spietjes, die op de bodem van het doosje zijn gelijmd, zorgen er voor dat het geluid van de speaker niet wordt gedempt. Op de onderkant staat in potlood “Raes ‘76” geschreven.
Aan de binnenkant zien we dat de elektronische schakeling door een vierkant gat in het dekseltje. De schakeling van deze kraakdoos is gebaseerd op de schakeling die Michel Waisvisz voor zijn kraakdozen in 1975 ontwikkelde. Wel werd er één aanrakingspunt toegevoegd die via een weerstand van 1,2kOhm aan pin 5 van de opamp is verbonden. De schakeling is met kabeltjes verbonden met het houdertje van de 9V blokbatterij, het speakertje (8 Ohm), de transfo (type 437-049) en de vrouwelijke stereojack die in het kistje zijn vastgelijmd. Het elektrische schema van deze kraakdoos vind je in de bijlage.
Speelwijze, repertoire en inzet in producties
De kraakdoos wordt bespeeld door intuïtief de verschillende geleidende aanraakpunten met de vingers te verbinden. De weerstand en in kleinere mate ook de capaciteit van de menselijke huid op en tussen de aanraakpunten zorgen er voor dat er verschillende elektronische klanken worden opgewekt.
Opbouw van het instrument/installatie
Om het instrument te bespelen moet de schakelaar worden aangenzet. De kraakdoos heeft zijn eigen luidsprekertje maar kan eventueel ook versterkt worden via zijn gebalanceerde lijnuitgang. Hiervoor dient een kabel met stereojack (TRS) gebruikt te worden.
Inscripties
Op het doosje:
- Balmoral Cardinal
- Raes 76
Op het printje:
- KRAAKDOOS
- Logos Electronics Labs
- 1976. 2 rev.03.2019
- Logos
- -9v +9v
- speaker
Staat van het instrument
In werkende staat
Historiek van het instrument
Het instrument werd in 2019 herzien. De oorspronkelijke printplaat met de zeven aanraakpunten werd vervangen door de huidige. De originele Sziklai eindtrap van de oorspronkelijke schakeling werd vervangen door één met een bufferchip (BUF634). De behuizing en de ander onderdelen (speaker, transfo, batterijhouder en telefoonplug) zijn origineel.
Problematieken
De 709 chip (die ook Michel Waisvisz gebruikte) is niet meer in de handel te verkrijgen. Godfried-Willem Raes ging op zoek naar een alternatief en kwam uit bij de CA3130. Hierdoor zijn de te gebruiken vingercombinaties verschillend dan die bij gebruik van de 709. Merk op dat de schakeling geen massa heeft en bij versterking door de transfo galvanisch van de massa is gescheiden. Moest dit niet het geval zijn zou de kraakdoos niet goed meer functioneren.
Media
Afbeeldingen
pdf-bestanden
Tags
kraakdoos aanraakpunten ingebouwde-versterker synthesizer