Etnische Culturen
M.Darge
AUSTRALIE: A B O R I
G I N E S
_________________________________________
ALGEMEEN:
DE BEELDENDE KUNST VAN DE ABORIGINES
De kunst is hoofdzakelijk tweedimensioneel. Door het ontbreken van vaste woonplaatsen vinden we omzeggens geen monumentaal traditioneel werk.-De Aborigines kennen geen specifiek woord voor "kunst" -"Kunst om de Kunst" is onbekend-Funkties: meestal sacraal, gebonden aan rituelen ook sociale en ekonomische funktie-Techniek is belangrijk, doch de inhoud domineert-Splitsing tussen media grotendeels onbestaand
MUZIEK:
-pathogenetisch : Arnhemland-geharmoniseerd : Cape York (tussen pathogenetisch en logogenetisch)-dominerende tempoveranderingen: Bathurst Island ...
Zeer veel soorten liederen: o.a.
-sacrale: totemliederen liederen geassocieerd met de dood met ziekte -magische (bv. liefdesmagie)-droomliederen over de voorouders (droomwezens)-jachtliederen -verhalende liederen-strijdliederen -sociale liederen (bv. publieke opinie)-clanliedren ...omzeggens (iedere al dan niet dagdagelijkse) gebeurtenis gaat gepaard met zang
Zang begeleid door instrumenten:
-didjeridoo (typisch voor het Arnhemland)-snorrebot (bullroarers) of Tjuringa's (totemsteen)-slagstokken, soms in totemvorm, soms boomerangs-stampstokken, soms samengebonden boomschors -ratels (peulvruchten, schelpen met steentjes)-arm en enkelratels (gedroogde bladeren of vissen)-raspen-kleine membraantrommels
Uitvoering:
-Aboriginesliederen zijn meestal kort, doch worden veelvuldig herhaald en dikwijls geordend en uitgevoerd per cyclus (soms tot 300 delen!)-Bij veelvuldige herhalingen past men de tekst langzaam aan aan het ritme-Soms bestaat de tekst uit een aaneenschakeling van symbolische woorden, beelden en associaties zonder zinsbouw. Dit is vooral het geval bij magische liederen. De betekenis hangt dan ook af van de graad van inwijding van de toehoorder.-Hoewel solozang voorkomt, zingt men meestal in groep-Afhankelijk van de streek wordt gerekend op spontane participatie van de toehoorders
Didactisch materiaal: (CS784-1) LP Aboriginal Theatre Foundation Inc., Music of Aboriginal Australia, Hibiscus records, HLS-48
1. MOTHER BROLGA AND HER CHICK (from North-central Arnhem Land), Didjediroo, slagstokken, kreten; drie tempi : 1. didjeridoo (circulaire ademhaling), bepaald door longinhoud van uitvoerder 2. slagstokken, vast aangehouden tempo 3. kreten (onomatopeeen: imitatie van de Brolgageluiden) aanvankelijk staan de drie tempi volledig onafhankelijk t.o.v. elkaar. Naar het eind toe komen ze geleidelijk tot een eenheid. Wanneer ze volledig samenvallen, stopt de muziek. -pathogenethische klankkleurmelodie (pathogenetisch= ontstaan uit pathos, emotie cfr. Jan Broeckx, Grondslagen van de muziekgeschiedenis, p.16: ontstaan uit kreten en uitroepen, hoofdaccent op eerste toon, snel wegstervende melodieen, schakeringen van de klanksterkte en de kwaliteit van het klankvolume zijn zeer belangrijk)
2. A SEQUENCE OF WANAM DANCES (from Western Cape York Peninsula= groot schiereiland ten oosten van Arnhemland), zang (2 lagen), slagstokken, handgeklap, zaadratels, (soms membraantrom) -geharmoniseerde zang (akkoordopbouw) (Bibl.:Aboriginal Music Flyer) -tussen pathogenetisch en logogenetisch (logogenetisch cfr. J.Broeckx, ibid., p.16: ontstaan uit deklamerend spreken; gekenmerkt door tonale fixering, regelmatig ritme, duidelijke intervallen; melodische snit en ritme zijn belangrijker dan klanksterkte en klankvolume) -obsederend karakter door herhalingen
3. Zes delen: A. IRONWOOD SLAB (ijzerhouten plank) B. BOOMERANG C. SHARK (haai) D. FRILLED-NECK LIZARD E. SPEARING THE WABBALY AFTER A FIGHT F. SPIRIT DANCE 3. THE SHADOW OF THE DEAD (van Zuid-Centraal Arnhemland), didjeridoo, zang, slagstokken Cfr.1, doch geen eenheid op het einde en iets meer tempi- wisselingen
4. BLACK COCKATOO (Daag -from North-west Northern Territory) zang, slagstokken typevoorbeeld van woestijnlied: zelfde reeks woorden wordt steeds herhaald (i.t.t. Arnhemlandliederen waar er meer tekst is)(Bibl.:Aboriginal Music flyer)
5. BUTTERFLY (from North-central Arnhem Land) didjeridoo, slagstokken, stem (sissen)
6. SPIRIT OF THE UNBORN (Biluwa- from Bathurst Island) (Bathurst Island: ten noordwesten van Arnhemland, ten westen van Melville Island) handgeklap, voetgestamp, kreten tempoveranderingen domineren
7. WOOMERA (Kunalum Thuli- from Western Cape York) zang (geharmoniseerd), slagstokken, voetgestamp herhalend, obsederend
8. DANCE OF THE HORNETS (from West Northern Territory) (hornet=horzel, wesp) zang, slagstokken, stok op de grond
9. DANCE OF THE OWL (from Southern Arnhem Land) Didjeridoo, slagstokken, zang
10. KANGAROO DANCE (from Eastern Arnhem Land) Didjeridoo, slagstokken, stem (shhh-geluiden), spring- geluiden
11. FEATHER DANCE (from Cape York) geharmoniseerde zang, kreten en boomerang-slagstokken
12. FISHERMENS DANCE (unspecified) didjeridoo, zang, slagstokken, kreten
(13. Opname van de geluiden van de Brolgavogel)
CS 371: SONGS OF THE BAMIYILI ( W.Arnhemland)
-didjeridoo meer als "drone" gebruikt-geen kreten of onomatopeeen (klanknabootsende woorden)-W.Arnhemland: meer toonhoogtevariatie dan O. Arnhemland (evenwel laatste 50 jaar steeds in evolutie)
Bibliografie:
R.M.& C.H.Berndt, The World of the First Australians, Lansdowne Press, NSW, Australia 1964-1982
p.127: MUZIEK ALS EKONOMISCH GOED- muziek, dans, ritueel en ceremonie in ruil voor bv. gastvrijheid- voor het verkrijgen van uitvoeringsrechten worden geschenken gegevenp.367-387: KUNST & ESTHETISCHE EXPRESSIE:p.367-370 Algemene bedenkingen: scheiding tussen media, het woord "kunst" enz.p.370-371 Instrumenten p.371-381 Soorten liederen en voorbeeldenp.381-387 Corroborees, dans, performancep.387 e.v. Orale traditiep.447-452 MUZIEKnadruk op het belang van de samenhang muziek en religie
Poignant Roslyn,"Oceanic Mythology", Hamlyn Publ.'67, p.110-136 (vulgariserend)
Peter Sutton (ed.), "Dreamings:The Art of Aboriginal Australia", The Asia Society Galleries, NY & George Braziler Publishers, 1988-1990
Australian National Commission for Unesco, "Australian Aboriginal Culture", 1973
Papunya Tula Artists Pty Ltd, Alice Springs, "Mr. Sandman Bring me a Dream", 1981
Douglas Baglin and Barbara Mullins, "Aboriginal Art of Australia", Mulavon Pty Ltd, 1972-1979
***
edited by Moniek Darge, 2002.08.27